Als jongvolwassene van 25 jaar verlies ik mijn vader aan een hersenbloeding. Op een zonnige ochtend in juli, 34 jaar later, kijk ik de documentaire Vroeg verloren van Tessa Louise Pope over schrijver en podcastmaker Liesbeth Rasker. Ze is tien jaar oud als haar moeder sterft. Als volwassene onderzoekt ze de impact van het verlies van een ouder op jonge leeftijd op haar leven. Een vriendin had me getipt dat deze documentaire een ‘dikke aanrader’ zou zijn. Dat is een understatement... het verhaal komt keihard binnen en brengt me terug naar mijn eigen verleden.
Als de dag van gisteren
Op 25 juni 1990 overlijdt mijn vader in het ziekenhuis in Venlo. Hij ligt daar voor onderzoek omdat hij geen controle heeft over zijn rechterhand. Ik woon voor mijn werk in het buitenland en drie dagen voor zijn overlijden hebben we nog telefonisch contact. Mijn vader maakt grappen dat hij het gesprek moet beëindigen omdat die leuke verpleegster binnenkomt om hem te wassen. "Het gaat prima met me jongen, dus maak je maar geen zorgen. Ik spreek je morgen weer!”
Coma
Zover komt het niet. Op 23 juni raakt mijn vader in een coma door een hersenbloeding in het verlengde merg, het overgangsgebied van het ruggenmerg naar de hersenen. Het regelt automatisch processen zoals ademhaling, hartslag, (indirect) de bloeddruk, slikken en bijvoorbeeld waken en slapen. Een belangrijk schakelcentrum dus tussen het ruggenmerg en de overige hersendelen.
Uitgeschakeld
Op slag is mijn vader, een beer van een vent, uitgeschakeld. Mijn broer belt me met het slechte nieuws. “Het gaat niet goed met pap. Je moet zo snel mogelijk naar huis komen!” Halsoverkop vertrek ik naar Nederland. De mobiele telefoon bestaat nog niet. Zonder verbinding met het thuisfront kan ik alleen maar hopen dat mijn vader inmiddels weer ontwaakt is. Maar dat gebeurt niet meer. Kort na mijn aankomst in Venlo piept mijn vader er in bijzijn van mijn broer en mij tussenuit.
Beperkt houdbaar
Fast forward. Het is 2014 en ik volg de opleiding tot Kunstzinnig Dynamisch Coach in Breda. Tijdens de lesdag Biografie maken we een levensspiraal, waarin we chronologisch langs ons leven lopen. Alle jaren krijgen daarbij een passende kleur. Mij valt op dat de kleuren meer geleidelijk in elkaar overgaan waar het mooie jaren en herinneringen betreft. Slechte, donkere jaren komen abrupt. Twee donkere periodes springen eruit, waaronder het jaar dat mijn vader sterft.
“Laat verdriet bestaan, het hoeft niet altijd opgelost te worden.”
Ik schrik ervan hoe zeer de dood van mijn vader mij nog van mijn stuk brengt. Zijn dood heeft toch ‘een plekje’ in mijn leven? Het is toch 'oké' dat hij er niet meer is? Die overtuiging blijkt net als bij de hoofdpersoon in Vroeg verloren, maar beperkt houdbaar.
Verdriet niet ontkennen
Na het overlijden van mijn vader praten we relatief weinig over zijn dood en het gemis waar we allemaal onder te lijden hebben. Het lijkt alsof het leven vooral door moet gaan. “Ben maar ‘sterk’ en kijk vooruit. Terugkijken heeft geen zin.” Ik weet niet beter. Zo worden emoties op een zijspoor gezet, totdat het, voor mij althans, jaren later niet meer gaat. Ik praat vooral veel met mijn moeder, ook met mijn broer, ooms en tantes. Ik laat het gemis steeds meer toe en huil soms alsof mijn vader net is overleden. Dat blijkt heel erg helend. Er ontstaat ruimte. Ruimte om weer door te gaan met mijn leven. Een leven waarin ook mijn vader nu zijn plek heeft.
Overleven
Zoals filmmaakster Tessa Louise Pope zelf schrijft over haar film: ‘Rouwen is ingewikkeld, grillig, eenzaam en moeilijk bespreekbaar. Kinderen beschikken niet over inzichten om die rouw vorm te kunnen geven, waardoor ze vast kunnen komen te zitten in overlevingsmechanismen die hen op den duur kunnen tegenwerken.’ Als je het mij vraagt geldt dat net zo goed voor jongvolwassenen. Voor iedereen eigenlijk, die geconfronteerd wordt met rouw, verdriet of gemis. Vroeg of laat komt het op je pad. Het is belangrijk dat je dan zowel van jezelf als van anderen de ruimte krijgt om je te uiten en er aandacht aan te geven!
Vroeg verloren. Een film over de dood, het verdriet en het verlangen dat allemaal uit de weg te gaan én wat er gebeurt als ontkennen niet langer gaat. Kijken!
Paul Hermans, oktober 2024
Gerelateerde video's:
Beautifully Fallen Apart © 2015
Mother © 2018
Overgave © 2020
Weerzien © 2020
Gerelateerde artikelen:
Hoe ga jij om met verdriet?
Her-inneren
Loslaten of vasthouden?
Een huis vol herinneringen
Ik rouw en ont-wikkel me