Iedereen heeft er wel één: een innerlijke criticus. Het is die stem die fluistert dat je ergens niet goed genoeg voor bent of dat je ideeën niet waardevol zijn. Die stem die je vertelt wat je allemaal verkeerd doet, hoe vreselijk je tekortschiet in alles wat je doet, hoe afschuwelijk je eruitziet, of hoe je toch weer de verkeerde keuzes maakt. Het is fascinerend hoe onze hersenen zich zo makkelijk richten op negatieve aspecten, terwijl de positieve dingen die we doen vaak minder aandacht krijgen. Herkenbaar?
Waardevolle rol
Als je je kritische stem maar vaak genoeg hoort, kan hij zomaar je zelfvertrouwen ondermijnen en je belemmeren om voluit te leven. Ik had er ook zo één. Een criticus die alsmaar fluisterde: “Je kunt het niet!” En als ik mijn best deed om niet te luisteren, telkens weer wat luider werd: “Je kunt het ECHT niet. Pas maar op, straks val je door de mand!” Zo lang tot ik wel luisterde! In plaats van onbevangen nieuwe dingen te proberen, ging ik me daardoor steeds meer beperken, uit angst voor falen of kritiek. Dat is zonde! Want diezelfde innerlijke criticus kan, gek genoeg, ook een waardevolle rol spelen in je persoonlijke groei.
De criticus als gids voor groei
Wanneer je leert om je kritische stem te herkennen en te begrijpen, kan hij je juist helpen om sterker te worden. De kritische stem is vaak een indicatie van iets belangrijks: misschien ben je net iets buiten je comfortzone aan het bewegen, of je bent bezig met iets wat echt betekenis voor je heeft. Het kan een signaal zijn dat je ergens diep in jezelf een verlangen of potentieel aanraakt. Iets wat je misschien nog niet helemaal durft te omarmen. In plaats van je door deze stem tegen te laten houden, kun je hem gebruiken als een spiegel om jezelf beter te leren kennen. Wat zegt deze stem over je diepste angsten? Wat zou het voor je betekenen om je voorbij deze belemmeringen te bewegen?
Vanuit twijfel naar actie
Het gaat erom je criticus niet als je vijand te zien, maar als een uitnodiging om dieper in jezelf te kijken. Daarbij kan het helpen om de stem te personifiëren. Stel je voor dat je criticus een persoon is die je in je leven hebt. Wat zou je die persoon willen zeggen? Wat zou je tegen hem of haar willen argumenteren? Dit kan helpen om de criticus in perspectief te plaatsen en hem minder invloedrijk te maken.
"Het vermogen om je los te maken van je innerlijke criticus... brengt een grote ommekeer teweeg in je gevoel van eigenwaarde en zelfrespect."
Je zou kunnen beginnen met het stellen van vragen zoals: "Wat is de werkelijke bron van deze angst?" of "Waarom denk ik dat ik niet in staat ben om dit te doen?" Vaak blijkt dat de criticus is gevormd door eerdere ervaringen of overtuigingen die je niet langer dienen. Het aangaan van deze dialoog betekent dat je niet langer het slachtoffer van je gedachten bent, maar dat je de regie neemt over je eigen innerlijke wereld.
Charmeoffensief
Het heeft mij geleerd dat de criticus vaak groter lijkt in gedachten dan in de werkelijkheid. Zo heb ik een training Creatieve Levens|Loopbaan Coaching opgezet die ik 1-op-1 heb mogen uittesten. Het was geweldig! Ik werd er blij van, de cliënt werd er blij van! We waren het er beiden over eens: ik had iets moois in handen. En daar liet mijn innerlijke criticus van zich horen: “Er zit niemand op je training te wachten. Je zult zien dat geen mens zich aanmeldt. Ga jij even lekker af!” Tegelijkertijd voelde ik aan alles dat ik het moest doen! Tijd voor een charmeoffensief en een goed gesprek met mezelf! Dat ging niet over een nacht ijs, maar nu ligt er toch écht een zesdaagse training waar ik enorm trots op ben.
Je criticus opnieuw definiëren
Voor iedereen die in een fase van persoonlijke en professionele ontwikkeling zit, is het belangrijk om zijn of haar innerlijke criticus niet als een belemmering te zien, maar als een bron van waardevolle informatie. Probeer de boodschap te decoderen: wat zegt deze stem werkelijk? Vaak is de boodschap niet "je kunt het niet", maar "je hebt angst om te falen" of "je hebt nog niet alles onder controle."
Je zou bijvoorbeeld kunnen experimenteren met kleine risico’s: probeer iets nieuws, ook al voelt het ongemakkelijk, en kijk wat er gebeurt. Hoe reageert je criticus? Wat kun je leren van de ervaring? Door jezelf de ruimte te geven om met deze angsten te experimenteren bevrijd je niet alleen je creativiteit maar vergroot je ook je veerkracht. Het resultaat? Meer lef, meer originaliteit en uiteindelijk ook meer voldoening in je persoonlijke (creatieve) proces.
Wil jij je innerlijk criticus beter leren kennen en integreren in je leven en werk? Neem dan contact met me op. Heb je interesse in de zesdaagse training Creatieve Levens|Loopbaan Coaching? Geef me dan een belletje of klik
Paul Hermans, maart 2025
Gerelateerde artikelen:
Als je ogen gaan sprankelen...
Werken met sub-personen
Trouw zijn aan jezelf